Tìm hiểu về tiểu sử Lý Tiểu Long, về biểu tượng điện ảnh võ thuật huyền thoại của châu Á, về sự ra đi đầy uẩn khúc giữa lúc sự nghiệp đang thăng hoa nhất.
Tiểu sử Lý Tiểu Long – thời thơ ấu và vai diễn đầu tay
Lý Tiểu Long (tên tiếng Anh là Bruce Lee, 1940-1973), tên thật là Lý Chấn Phiên. Cái tên tiếng Anh được đặt theo gợi ý của bà Mary Glover, là người nữ hộ sinh tại bệnh viện Đông Hoa, San Francisco nơi anh được sinh ra.
Cha anh là Lý Hải Tuyền là một nghệ sĩ Việt kịch Hồng Kông nổi tiếng được mệnh danh là một trong tứ đại danh hài kịch nói Quảng Đông. Mẹ của Lý Tiểu Long là Hà Ái Du. Bà là một người mang hai dòng máu Đức – Trung, được nhà tư sản Hà Khải Đường của tập đoàn Jardine Matheson nhận nuôi. Lý Tiểu Long có 2 chị gái là Lý Thu Nguyên và Lý Thu Phượng, anh trai là Lý Trung Sâm và em trai là Lý Chấn Huy.
Dù được sinh ra ở Mỹ nhưng từ khi 1 tuổi, Lý Tiểu Long đã được gia đình đưa về Hong Kong. Từ khi còn nhỏ, Lý Tiểu Long đã có thân hình nhỏ bé, gầy yếu nên được cha dạy cho võ Thái cực quyền để rèn luyện sức khỏe. Đây cũng là mối cơ duyên đưa Lý Tiểu Long đến với võ thuật.
Đến năm 13 tuổi, Lý Tiểu Long chính thức theo đuổi con đường võ thuật bằng cách theo học sư phụ Diệp Vấn để chuyên tu môn Vịnh Xuân quyền. Không chỉ học Vịnh Xuân quyền, sau đó Lý Tiểu Long còn học thêm Hồng quyền, Thiếu Lâm quyền, Tiết quyền, Bạch Hạc quyền…
Lý Tiểu Long từng bị đuổi học năm lớp 4 vì lý do đánh nhau và thường xuyên nghỉ học do đó, anh được chuyển tới trường St. Francis Xavier’s College. Năm 18 tuổi, Lý Tiểu Long tham gia giải quyền Anh và đánh bại người vô địch 3 năm liền là David Kefield.
Con đường nghiên cứu và truyền bá võ thuật
Năm 1959, do xích mích nghiêm trọng với xã hội đen Lý Tiểu Long bị cảnh sát điều tra và buộc phải trở lại Mỹ. Dù xa quê nhưng anh vẫn miệt mài luyện võ cổ truyền đồng thời nghiên cứu tìm tòi các loại võ phương Tây.
Ngay từ khi còn là học sinh của trường trung học Công nghệ Edison, Lý Tiểu Long đã tích cực dạy võ ở sân sau của trường và công viên. Đến năm 21 tuổi khi trở thành sinh viên của khoa Triết học của Đại học Washington.
Năm 23 tuổi, Lý Tiểu Long cầu hôn với Amy Sanbo nhưng bị cô từ chối. Trong thời gian này anh tiếp tục niềm đam mê võ thuật với việc mở ra “Chấn Phiên Quốc thuật quán” ở gần trường đại học của mình. Cầu hôn không thành, Lý Tiểu Long đã quen và hẹn hò với Linda Emery tại chính võ quán của mình, người sau này trở thành vợ chính thức của anh.
Một năm sau, tức là năm 1964, anh tiếp tục cùng với một người bạn thực hiện kế hoạch mở Trấn Phan võ quán thứ hai ở Oakland, California. Cùng thời gian đó, tháng 8/1964, Lý Tiểu Long kết hôn cùng với Linda.
Vài tháng sau khi cưới, Lý Tiểu Long nhận lời thách đấu của Hoàng Trạch Dân. Sau trận đánh này đã tác động rất lớn tới ý chí của Lý Tiểu Long về việc sáng tạo ra Triệt quyền đạo với “Nghệ thuật chiến đấu bằng cách chặn đứng đòn tấn công của đối phương”.
Triệt Quyền Đạo là tinh hoa của nghệ thuật khiêu vũ châu Âu với võ thuật châu Á. Đây là môn võ kết hợp đòn thế của nhiều môn phái khác nhau cả Đông và Tây như: Vịnh Xuân Quyền, quyền Anh, quyền Thái, Karate Nhật Bản, Taekwondo Hàn Quốc, võ Trung Hoa – Hồng Gia Quyền…
Năm 1967, Lý Tiểu Long từng biểu diễn Triệt quyền đạo tại Giải thi đấu Karate quốc tế Mỹ và khiến cho vô địch người Mỹ là Vic Moore phải bái phục. Từ đó, giới truyền thông gọi Lý Tiểu Long đã tạo ra cuộc cách mạng trong giới võ thuật.
Sự nghiệp điện ảnh rực rỡ
Lý Tiểu Long có vai đầu tiên đó là trong phim The Beginning of a Boy năm 1946. năm 1948, anh tham gia phim Phú Quý Phù Vân với biệt danh là Lý Hâm. Sau đó, anh tiếp tục tham gia nhiều dự án phim khác như The Birth of Mankind, My Son và Ah Cheun… với tổng số khoảng 20 phim và gần như phim nào cũng vào vai phải biểu diễn võ thuật.
Năm 1950, anh lần đầu xuất hiện với nghệ danh Lý Long trong phim Tế Lộ Tường. Đây là phim điện ảnh đầu tay của Lý Tiểu Long vào vai một đứa trẻ mồ côi được đánh giá rất cao.
Sau này khi sinh sống tại Mỹ, Lý Tiểu Long vẫn tham gia đóng phim. Bộ phim đầu tiên để lại dấu ấn của Lý Tiểu Long trên đất Mỹ là vai Kato (nhân vật phụ) trong phim ”The Green Hornet” năm 1966. Tham gia bộ phim này, anh được trả khoản thù lao hậu hĩnh 1.800.000 USD. Bộ phim sau đó vô cùng ăn khách tại Mỹ và với khoản thù lao có được, Lý Tiểu Long tiếp tục mở thêm võ quán thứ ba tại đường 628 College, Los Angeles.
Trong thời gian từ 1966 tới 1970, Lý Tiểu Long vừa tham gia đóng phim vừa tiếp tục công việc dạy võ, đã có nhiều nổi tiếng ở Mỹ tìm đến bái anh làm sư phụ.
Năm 1970, Lý Tiểu Long gặp phải một chấn thương nặng ở lưng và bác sĩ cảnh báo anh có thể không tiếp tục luyện võ được nữa. Nhưng không, mùa hè năm 1971, Lý Tiểu Long nhận lời tham gia hai dự án tại Hong Kong là phim Đường Sơn đại huynh và Tinh võ môn với mức cát-xê 15 nghìn USD. Hai bộ phim này sau đó tạo ra cơn sốt phòng vé chưa từng có ở đại lục.
Sau đó, Lý Tiểu Long tiếp tục nhận vai chính trong nhiều bộ phim võ thuật khác là Mãnh long quá giang, Trò chơi tử thần (Tử vong du hý)… và hợp tác với cả các đạo diễn của Hollywood.
Từ đây, Lý Tiểu Long trở thành ngôi sao võ thuật trên màn ảnh. Sự xuất hiện của Lý Tiểu Long đã làm thay đổi nền điện ảnh Hoa ngữ đặc biệt là dòng phim võ thuật. Anh chính là người đi tiên phong cho con đường tiến vào Hollywood của người Hoa.
Cái chết bí ẩn của một huyền thoại
Ngày 20/7/1973 cả thế giới bàng hoàng nhận tin Lý Tiểu Long đột ngột qua đời khi chưa đầy 33 tuổi, giữa lúc sự nghiệp đang thăng hoa nhất với hàng loạt dự án bom tấn còn dang dở. Bộ phim cuối cùng trong cuộc đời Lý Tiểu Long là Tử vong du hý, anh qua đột ngột qua đời khi chưa hoàn thành vai diễn, khiến bộ phim bị trì hoãn 4 tháng.
Rất nhiều nghi vấn đã được đặt ra, một người luyện võ vô cùng khỏe mạnh không có dấu hiệu bệnh tật lại đột ngột qua đời.
Theo báo chí Hong Kong, anh qua đời trong đêm tại nhà riêng ở Hong Kong. Vợ anh đã đưa anh tới bệnh viện nhưng không kịp. Trong khi đó, một tờ báo khác lại cho rằng Lý Tiểu Long hấp hối tại nhà của nữ diễn viên Đinh Bội (người tình của anh).
Sau đó, đã có rất nhiều lời đồn xung quanh cái chết của Lý Tiểu Long. Người cho rằng anh chết trên giường tại nhà người tình do uống thuốc kích dục. Người khác đồn rằng Lý Tiểu Long bị xã hội đen mưu sát hoặc bị cao thủ điểm huyệt…
Tiến sĩ Lisa Leon, chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Y học môi trường (Mỹ) đã mất gần 10 năm tiếp xúc với những người thân cận với Lý Tiểu Long để tìm hiểu về thói quen sinh hoạt và đời sống hàng ngày của ngôi sao này.
Qua đó, chuyên gia này biết được Lý Tiểu Long mắc chứng tăng tiết mồ hôi, đặc biệt ở vùng nách. Đầu năm 1973, anh đã phẫu thuật cắt hạch thần kinh giao cảm nhằm ngăn tuyến mồ hôi tiết ra. Trước khi chết khoảng 10 ngày, ngôi sao này từng bị co giật ngất xỉu vì sốc nhiệt trong phòng thu âm.
Cuối cùng, 45 sau năm ngày chết của Lý Tiểu Long. TS Lisa Leon kết luận, Lý Tiểu Long chết vì biến chứng phù não cấp do dùng thuốc giảm đau Aspirin. Bản chất thuốc này hạ nhiệt bằng cách toát mồ hôi qua hạch giao cảm. Tuy nhiên, hạch này đã bị cắt mất khiến cơ thể chỉ thoát nhiệt qua hơi thở dẫn tới vùng điều hòa thân nhiệt nằm ở hành tủy trong não bị phù, dẫn đến phù não. Cũng theo chuyên gia, nếu Lý có may mắn thoát chết thì cũng sống tàn tật suốt đời.
Tang lễ Lý Tiểu Long được tổ chức ngày 25/3/1973 tại Hồng Kông với hơn 25.000 người hâm mộ và bạn bè tới dự.
